رسانه‌های اجتماعی و تغییرات فوری در بازارهای مالی

علیرضا قیومی

27

چگونه یک توییت جعلی 130 میلیارد دلار از بازار سهام ناپدید کرد!؟

در شرایط مدرن، رسانه‌های اجتماعی محیطی را ایجاد می‌کنند که در آن اصول تعامل بین افراد به طور اساسی تغییر می‌کند. امروزه، همه می‌توانند فوراً با افراد زیادی از طریق رسانه‌های اجتماعی تعامل داشته باشند که می‌تواند تأثیر قابل‌توجهی بر شهرت شرکت‌های دولتی و قیمت‌های آنها داشته باشد این مورد در بازارکریپتو کارنسی ها بسیار مشهود است و به راحتی احساسات مخاطبان را هدف قرار می دهد در ادامه قصد دارم با مثال ها و اتفاقات ملموس این موضوع را کاملا باز کنم.

 اولین موردی که تهدید بالقوه رسانه‌های اجتماعی را برای صنعت مالی افشا کرد در سال 2013 رخ داد. در ساعت 1:08 بعد از ظهر در 23 آوریل 2013، یک توییت جعلی از یک حساب کاربری هک شده آسوشیتدپرس اعلام کرد:

"دو انفجار در کاخ سفید آمریکا، باراک اوباما مجروح شد."

بله این فقط یک توییت بود اما قیمت سهام بلافاصله سقوط کرد و ارزش شاخص S&P500  را در کمتر از سه دقیقه بیش از 0.9 درصد یا 130 میلیارد دلار از بین برد. این اولین مورد در توییتر بود و همانطور که اغلب در توییتر اتفاق می‌افتد، مختصر و سطحی بود این واکنش سریع از سوی سرمایه‌گذاران و معامله‌گران نشان‌دهنده حساسیت شدید بازارهای مالی به اخبار و شایعات است، حتی اگر این اخبار نادرست و جعلی باشند. بلا فاصله خود آسوشیتدپرس به سرعت ماهیت نادرست این پیام‌ها را روشن کرد و کاخ سفید آن را تأیید کرد و بازارها روز بعد به سرعت به وضعیت پیشین خود برگشتند و قیمت سهام بهبود یافت.

یک نظرسنجی توسط موسسه رویترز (2021) نشان می‌دهد که 51 درصد از پاسخ‌دهندگان هر هفته از رسانه‌های اجتماعی برای دسترسی به اخبار استفاده می‌کنند و 12 درصد آن را منبع اصلی اخبار خود ذکر می‌کنند. علاوه بر این، سهم قابل توجهی از محتوای رسانه‌های اجتماعی مربوط به بازارهای سهام است، همانطور که صنعت نوظهوری که شاخص‌های مرتبط با بازار را از رسانه‌های اجتماعی استخراج و می‌فروشد، شاهد است.

رسانه‌های اجتماعی به عنوان یک ابزار سیاسی

یکی دیگر از نمونه‌های بارز تاثیر بر بازارهای مالی از طریق توییتر که پس از خرید آن توسط ایلان ماسک به (شبکه ایکس) تغییر نام پیدا کرد، پیام‌های دونالد ترامپ، رئیس جمهور ایالات متحده است. او از حساب توییتر خود برای گزارش اخبار مهم اقتصادی استفاده می کند از جنجالهای سیاسی اقتصادی بگیر تا تبلیغ ارزرمز ترامپ و توییت هایی که باعث پامپ و دامپ بیتکوین و دیگر ارز رمزها شده است او بارها مقامات چینی را به افزایش تعرفه‌ها تهدید کرده که در برخی مواقع باعث آشفتگی بازار و سرمایه‌گذاری شد که جلوتر به آن می پردازم. براساس گزارشی که  بانک آمریکا مریل لینچ منتشر کرد ، سهام ایالات متحده در روزهایی که ترامپ بیش از 35 بار توییت انجام می دهد، کاهش پیدا می کند و در روزهایی که کمتر از پنج بار توییت می زند در شبکه ایکس، سهام افزایش پیدا می کند. البته  این گزارش به دوره ریاست‌جمهوری اول او (۲۰۱۷-۲۰۲۱) مربوط می‌شود در همان زمان جی‌پی‌مورگان حتی «شاخص Volfefe» را ایجاد کرد و این شاخص از اشتباه تایپی ویروسی «covfefe» ترامپ به وجود آمد که در سال 2017 توییت و برای ردیابی حرکت‌های بازار در واکنش به فعالیت‌های رسانه‌های اجتماعی رئیس‌جمهور طراحی شد. در طول مهم‌ترین فعالیت دونالد ترامپ در رسانه‌های اجتماعی، جی‌پی مورگان خاطرنشان کرد که «توییت‌ها بلافاصله پس از انتشار، بازار اوراق قرضه و نرخ بهره ایالات متحده را به شدت تحت تأثیر قرار داده و دچار نوسان کرده‌اند.»

همانطور که اشاره شد در ماه‌های اخیر، دونالد ترامپ با استفاده از رسانه‌های اجتماعی و شبکه‌ای که امروزه با نام "X" شناخته می‌شود، تحولات قابل‌توجهی در بازارهای مالی ایجاد کرده است. او که همواره به اظهارنظرهای جنجالی و ناگهانی شهرت دارد، بار دیگر نشان داد که چگونه یک پیام کوتاه می‌تواند میلیاردها دلار در بازارهای جهانی جابه‌جا کند. یکی از مهم‌ترین اقدامات او در این دوره، اعلام سیاست‌های جدید تجاری و تعرفه‌ای بود که به سرعت بازارهای مالی را تحت تأثیر قرار داد.

اعلام تعرفه ۲۵ درصدی بر کالاهای وارداتی از کانادا و مکزیک

در فوریه ۲۰۲۵، ترامپ اعلام کرد که از ابتدای ماه، تعرفه ۲۵ درصدی بر کالاهای وارداتی از کانادا و مکزیک اعمال خواهد شد. این تصمیم که در قالب یک پست در رسانه‌های اجتماعی منتشر شد، بلافاصله واکنش‌های گسترده‌ای در بازارهای مالی ایجاد کرد. شاخص‌های سهام شرکت‌های خودروسازی، صنایع فولاد و کالاهای مصرفی که ارتباط مستقیمی با واردات از این کشورها دارند، به سرعت کاهش یافتند.

برخی از تحلیلگران اقتصادی بر این باورند که این تصمیم می‌تواند منجر به کاهش سطح سرمایه‌گذاری در صنایع تولیدی آمریکا شود. زیرا بسیاری از قطعات و مواد اولیه‌ای که در تولید محصولات آمریکایی استفاده می‌شوند، از مکزیک و کانادا وارد می‌شوند و این افزایش تعرفه به معنای افزایش هزینه‌های تولید و در نتیجه کاهش سوددهی شرکت‌ها خواهد بود. از طرف دیگر، این اقدام واکنش شدیدی از سوی دولت‌های کانادا و مکزیک به همراه داشت و احتمال وضع تعرفه‌های تلافی‌جویانه را افزایش داد.

نقش رسانه‌های اجتماعی در تغییرات بازار رمزارزها

علاوه بر بازار سهام، ترامپ در یکی دیگر از اظهارات جنجالی خود، بیت‌کوین و اتریوم را به عنوان دارایی‌های دیجیتالی ارزشمند توصیف کرد و اظهار داشت که این ارزهای دیجیتال می‌توانند در آینده‌ای نزدیک نقشی کلیدی در اقتصاد جهانی ایفا کنند. به دنبال این اظهارات، قیمت بیت‌کوین در کمتر از ۲۴ ساعت بیش از ۲۰ درصد افزایش یافت و به سقف قیمتی جدیدی رسید.

این اتفاق نشان داد که چگونه یک پست ساده در شبکه‌های اجتماعی می‌تواند بر قیمت دارایی‌های پرنوسانی مانند رمزارزها تأثیر بگذارد. این روند پیش‌تر نیز در سال‌های ۲۰۲۰ و ۲۰۲۱ دیده شده بود، زمانی که افراد تأثیرگذاری مانند ایلان ماسک با چند توییت ساده قیمت دوج‌کوین و سایر ارزهای دیجیتال را تحت تأثیر قرار داده بودند. به نظر می‌رسد که در سال ۲۰۲۵ نیز این نوع تأثیرگذاری همچنان پابرجاست و هرگونه اظهارنظر از سوی شخصیت‌های برجسته، می‌تواند مسیر بازارهای دیجیتال را تغییر دهد.

تأثیر تعرفه‌های جدید بر اقتصاد جهانی

وضع تعرفه‌های جدید از سوی دولت ترامپ تنها محدود به کانادا و مکزیک نبود. در همان ماه، او اعلام کرد که تعرفه‌های جدیدی نیز بر واردات کالاهای چینی اعمال خواهد شد. این تصمیم باعث ایجاد موجی از نوسانات در بازارهای جهانی شد.

در بازار سهام آمریکا، شاخص S&P 500 حدود ۱٫۵٪ افت کرد، که نشان‌دهنده کاهش اعتماد سرمایه‌گذاران نسبت به ثبات اقتصادی در ماه‌های آینده بود.

شاخص نزدک که شرکت‌های فناوری را شامل می‌شود، با کاهش ۱٫۹٪ مواجه شد، چرا که بسیاری از شرکت‌های بزرگ فناوری به زنجیره تأمین چینی وابسته هستند.

شاخص داوجونز نیز که عمدتاً شامل شرکت‌های صنعتی و تولیدی است، کاهش ۱٫۲٪ را تجربه کرد، زیرا افزایش هزینه واردات مواد اولیه و قطعات، هزینه‌های عملیاتی شرکت‌های تولیدی آمریکایی را بالا برد.

در بازارهای جهانی، اثرات این تصمیم فراتر از آمریکا بود. در اروپا، شاخص DAX آلمان و FTSE 100 بریتانیا نیز با کاهش‌هایی روبه‌رو شدند، زیرا شرکت‌های اروپایی نیز از زنجیره تأمین جهانی و تجارت با آمریکا و چین تأثیر می‌پذیرند. در آسیا، شاخص Nikkei 225 ژاپن نیز تحت تأثیر قرار گرفت، چرا که بسیاری از شرکت‌های ژاپنی از مواد اولیه چینی برای تولیدات خود استفاده می‌کنند.

نتیجه‌گیری

رسانه‌های اجتماعی به ابزاری قدرتمند در شکل‌دهی به بازارهای مالی تبدیل شده‌اند و اظهارات سیاستمداران و افراد تأثیرگذار در این فضا می‌تواند نوسانات شدیدی در بازارهای سهام، ارزهای دیجیتال و حتی کالاهای اساسی ایجاد کند. بررسی تحولات اخیر نشان می‌دهد که تصمیمات اقتصادی و تعرفه‌ای ترامپ، همراه با پیام‌های او در رسانه‌های اجتماعی، به‌طور مستقیم بر شاخص‌های مالی و بازارها تأثیر گذاشته‌اند.

سرمایه‌گذاران و تحلیلگران باید همواره تأثیرات احتمالی رسانه‌های اجتماعی بر بازارهای مالی را در نظر بگیرند و استراتژی‌های خود را بر اساس داده‌های واقعی و به‌روز تنظیم کنند. در دنیایی که انتشار یک پیام چندکلمه‌ای می‌تواند ارزش بازارها را میلیاردها دلار تغییر دهد، شناخت رفتار بازیگران کلیدی و نحوه تأثیرگذاری آن‌ها بر اقتصاد جهانی، از اهمیت بالایی برخوردار است.


نویسنده: سید علیرضا قیومی
کارشناس ارشد علوم ارتباطات و رسانه - تحلیل گر بازارهای مالی